Σύστημα λίπανσης: Το κυκλοφορικό του κινητήρα

Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς το σύστημα λίπανσης σαν το κυκλοφορικό του κινητήρα, με το λάδι να είναι το αίμα, η αντλία λαδιού η καρδιά και το φίλτρο λαδιού τα νεφρά. Αυτός ο παραλληλισμός μας δίνει να καταλάβουμε πόσο μεγάλη σημασία έχει το σύστημα λίπανσης στην καλή «υγεία» του κινητήρα.

Το λάδι που προορίζεται για μοτοσυκλέτα καλείται να δουλέψει σε πολύ πιο απαιτητικές συνθήκες σε σχέση με αυτό που θα μπει σε κινητήρα αυτοκινήτου. Οι σύγχρονοι πολυκύλινδροι κινητήρες, εύκολα αγγίζουν τις 11.000 σ.α.λ., με το νούμερο αυτό να φτάνει τις 16.000 σε κάποιες περιπτώσεις. Η θερμοκρασία του λαδιού στους υδρόψυκτους κινητήρες μπορεί να είναι 20 με 30 βαθμούς Κελσίου μεγαλύτερη από ότι σε ένα αυτοκίνητο, ενώ στους αερόψυκτους η διαφορά μπορεί να είναι 50 με 60 βαθμούς.  

Η διαδρομή του λαδιού



Το λιπαντικό έχει πολύ δουλειά να κάνει, αφού πρέπει όχι μόνο να αποτρέψει την επαφή των μετάλλων, αλλά να καθαρίσει και να δροσίσει τον κινητήρα. Το λάδι βρίσκεται συγκεντρωμένο στο κάρτερ, στο κάτω μέρος του κινητήρα. Μόλις αυτός ξεκινήσει, η αντλία λαδιού ρουφάει το λάδι και το στέλνει στο πάνω μέρος του κινητήρα, στην κεφαλή. Εκεί λιπαίνονται ο εκκεντροφόρος, τα ρουλεμάν του, οι βαλβίδες και τα κοκοράκια. Επίσης, κυρίως σε υψηλής απόδοσης κινητήρες, μια ποσότητα λαδιού ψεκάζεται στο κάτω μέρος του πιστονιού προκειμένου να λιπανθούν ο πείρος και τα ελατήρια του πιστονιού.
Η διαδρομή του λαδιού συνεχίζεται μέσα από χαραμάδες και διόδους για να φτάσει στον συμπλέκτη. Αυτός, αποτελείται από μια σειρά δίσκων οι οποίοι παράγουν μεγάλη θερμότητα λόγω της τριβής. Το λάδι πρέπει να παρέχει την απαραίτητη λίπανση μεταξύ των δίσκων, ενώ ταυτόχρονα να αποτρέπει το πατινάρισμα τους.
Το τελευταίο κρίσιμο σημείο που συναντά το λάδι στην πορεία του είναι το κιβώτιο ταχυτήτων, καθώς κινητήρας και κιβώτιο χρησιμοποιούν το ίδιο λιπαντικό. Το έργο του εδώ είναι ιδιαίτερα δύσκολο, καθώς τα γρανάζια ασκούν μεγάλη πίεση που τείνει να «σπάσει» το λεπτό φιλμ που σχηματίζει το λάδι. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μια δεύτερη αντλία στέλνει το λάδι σε κάποιο ψυγείο λαδιού, προκριμένου να πέσει λίγο η θερμοκρασία του, πριν αυτό επιστρέψει πίσω στο κάρτερ.

Υπάρχουν δυο τρόποι λίπανσης του κινητήρα: υγρό και ξηρό κάρτερ. Ας δούμε τις διαφορές τους:

Υγρό κάρτερ

Η διάταξη του υγρού κάρτερ είναι η πιο διαδεδομένη στις μέρες μας. Το λάδι συγκεντρώνεται σε μια μεγάλη λεκάνη στο κάτω μέρος του κινητήρα και μια αντλία είναι αρκετή για να στείλει το λάδι στην κεφαλή. Η βαρύτητα αναλαμβάνει να επιστρέψει το λάδι στην ελαιολεκάνη. Σε σπάνιες περιπτώσεις υψηλής απόδοσης κινητήρων, όπου χρειάζεται πιο γρήγορη κυκλοφορία λαδιού, χρησιμοποιείται μια δεύτερη αντλία, η οποία επιστρέφει το λάδι στο κάρτερ. Στη συγκεκριμένη διάταξη η ελαιολεκάνη έχει αρκετά μεγάλο όγκο και ένα σημείο με μεγάλο βάθος, όπου συγκεντρώνεται το λάδι και επιτρέπει στην αντλία να τροφοδοτείται συνεχώς, ακόμα κι αν η μοτοσυκλέτα επιταχύνει απότομα ή βρίσκεται υπό μεγάλη κλίση. Το μειονέκτημα, όμως, είναι ότι αυξάνεται το συνολικό ύψος του κινητήρα και μειώνεται η απόστασή του από το έδαφος.

Ξηρό κάρτερ



Η διάταξη του ξηρού κάρτερ είναι λίγο πιο περίπλοκη με το λάδι να αποθηκεύεται σε ξεχωριστό δοχείο εκτός του κινητήρα ή ακόμα και μέσα στο πλαίσιο κάποιες φορές. Εδώ η χρήση δεύτερης αντλίας είναι απαραίτητη προκειμένου να επιστρέφει το λάδι στο δοχείο του. Το λιπαντικό συγκεντρώνεται σε μια μικρή και ρηχή ελαιολεκάνη στο κάτω μέρος του κινητήρα και εκεί η αντλία επιστροφής αναλαμβάνει να το στείλει πίσω στο δοχείο του. Η κατασκευή μιας τέτοιας διάταξης είναι πιο δύσκολη και η συντήρηση πιο ακριβή, ενώ υπάρχουν περισσότερα εξαρτήματα που πιθανώς να παρουσιάσουν πρόβλημα. Όμως, υπάρχουν και πλεονεκτήματα. Η μικρή ελαιολεκάνη μειώνει το συνολικό ύψος του κινητήρα, οπότε αυτός μπορεί να τοποθετηθεί πιο χαμηλά, με αποτέλεσμα το κέντρο βάρους της μοτοσυκλέτας να χαμηλώνει και η συμπεριφορά της μοτοσυκλέτας να βελτιώνεται. Επίσης, επειδή το λάδι αποθηκεύεται σε ξεχωριστό δοχείο, είναι πιο δύσκολο η αντλία να ξεμείνει από λάδι.