Ενισχυτικά οκτανίων: Μήπως πετάς τα λεφτά σου;

Ας ξεκινήσουμε με λίγη θεωρία: Το οκτάνιο είναι ένας εύφλεκτος, άχρωμος υδρογονάνθρακας που βρίσκεται στο πετρέλαιο. Το πρόθεμα «οκτ-» στην ονομασία του υποδηλώνει ότι υπάρχουν οκτώ άτομα άνθρακα σε κάθε μόριο της χημικής ένωσης. Ο αριθμός οκτανίων, που μας ενδιαφέρει, είναι ουσιαστικά ένα μέτρο της ποιότητας των καυσίμων που χρησιμοποιούνται σε κινητήρες εσωτερικής καύσης και ιδιαίτερα της βενζίνης.

Αριθμός οκτανίου
Ο αριθμός αυτός δείχνει την τάση του καυσίμου για εμφάνιση «κτυπήματος» (knock) στον κινητήρα. Όπως είναι γνωστό το μείγμα αέρα – καυσίμου μέσα στον κύλινδρο βρίσκεται υπό πίεση και αναφλέγεται με τη βοήθεια του μπουζί. Αν η πίεση ξεπεράσει κάποιο όριο, το οποίο εξαρτάται άμεσα από την ποιότητα του καυσίμου, η ανάφλεξη δεν γίνεται φυσιολογικά, αλλά αντίθετα προκαλείται αυτανάφλεξη του καυσίμου. Τότε ακούγεται το «κτύπημα», ένας χαρακτηριστικός ήχος που δημιουργείται από το ωστικό κύμα της πρόωρης έκρηξης του καυσίμου στα τοιχώματα του κυλίνδρου. Το αποτέλεσμα είναι η μείωση της απόδοσης του κινητήρα και η φθορά του.



Αντικρουστική ικανότητα
Το «κτύπημα» εξαρτάται από τη θερμοκρασία αυτανάφλεξης και συγκεκριμένα, όσο μεγαλύτερη είναι αυτή η θερμοκρασία, τόσο μεγαλύτερη αντικρουστική ικανότητα έχει η βενζίνη, δηλαδή, μπορεί να συμπιεστεί περισσότερο χωρίς να δώσει «κτύπημα». Το καύσιμο που μπορεί να συμπιεστεί περισσότερο θεωρείται καλύτερης ποιότητας, αφού αυξάνει την ενεργειακή απόδοση του κινητήρα. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός οκτανίων της βενζίνης, τόσο μεγαλύτερη συμπίεση μπορεί να δεχθεί.

Ενισχυτικά οκτανίων
Κάπου εδώ μπαίνουν στο παιχνίδι τα ενισχυτικά οκτανίων που υπόσχονται να αυξήσουν τον αριθμό οκτανίων της βενζίνης και άρα την απόδοση του κινητήρα. Το κατά πόσο αυξάνονται τα οκτάνια εξαρτάται από την ποιότητα του προϊόντος. Τα υψηλής ποιότητας μπορούν να φτάσουν τον αριθμό οκτανίων που υπόσχονται, ενώ κάποια άλλα δεν τα καταφέρνουν τόσο καλά.

Το αν η αύξηση του αριθμού οκτανίων θα έχει αντίκτυπο στην απόδοση του κινητήρα σου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Για παράδειγμα, σε μια μοτοσυκλέτα παλαιότερης τεχνολογίας, η τροφοδοσία της οποίας γίνεται με καρμπυρατέρ, μάλλον δεν θα δεις κάποια διαφορά. Όμως, σε έναν σύγχρονο κινητήρα, η λειτουργία του οποίου ελέγχεται συνεχώς και αυτορυθμίζεται από κάποιον ηλεκτρονικό εγκέφαλο, μπορεί να υπάρξει βελτίωση στην απόδοση και στην κατανάλωση καυσίμου, ιδιαίτερα αν ο κινητήρας έχει σχεδιαστεί η ρυθμιστεί εκ των υστέρων, ώστε να λειτουργεί με βενζίνη με περισσότερα από 98 οκτάνια.



Μια από τις πιο συχνές ερωτήσεις είναι το πώς δουλεύουν τα ενισχυτικά καυσίμου. Η απάντηση βρίσκεται στα ενεργά συστατικά τους, τα οποία αποτρέπουν την εμφάνιση «κτυπήματος». Τα πιο συνηθισμένα πρόσθετα που αυξάνουν την αντικρουστική ικανότητα είναι τα εξής:

Χρησιμοποιείται σε διυλιστήρια παγκοσμίως με σκοπό την αύξηση του αριθμού οκτανίων της βενζίνης. Είναι πιο φιλικό προς το περιβάλλον από τον μόλυβδο και δεν κάνει ζημιά σε καταλύτες ή άλλα εξαρτήματα που ελέγχουν και περιορίζουν τις εκπομπές ρύπων. Τα περισσότερα υψηλής ποιότητας ενισχυτικά οκτανίων το χρησιμοποιούν ως ενεργό συστατικό τους.

Το φερροκένιο είναι μια οργανομεταλλική ένωση που χρησιμοποιείται αντί του ΜΜΤ, καθώς είναι φθηνότερο. Το μειονέκτημά του είναι ότι κατά την καύση του παράγεται οξείδιο του σίδηρου, το οποίο προκαλεί φθορά στον κινητήρα και συσσώρευση καταλοίπων στο μπουζί.

Οργανικές ενώσεις όπως η τολουΐνη, το ξυλένιο και άλλα χρησιμοποιούνται συχνά προκειμένου να αυξήσουν τον αριθμό οκτανίων στη βενζίνη. Για να το πετύχουν όμως αυτό χρειάζεται μεγάλη ποσότητα και δεν είναι αποτελεσματικά σε δόσεις των 200ml ή 500ml που συνήθως είναι ένα ενισχυτικό οκτανίων.

Η αιθανόλη χρησιμοποιείται συχνά σε αγωνιστικά αυτοκίνητα, αλλά έχει διαφορετική στοιχειομετρική αναλογία από τη βενζίνη που σημαίνει ότι ο κινητήρας θα λειτουργεί με πιο φτωχό μείγμα. Αν το καύσιμο περιέχει περισσότερο από 10% αιθανόλη, ο κινητήρας πρέπει να ρυθμιστεί έτσι ώστε το μείγμα να είναι πιο πλούσιο, κάτι που θα οδηγήσει σε αυξημένη κατανάλωση. Αν το ποσοστό αιθανόλης στο καύσιμο είναι μεγαλύτερο από 50%, θα χρειαστούν μεγαλύτερα μπεκ ψεκασμού προκειμένου να τροφοδοτείται σωστά ο κινητήρας.