Γρανάζωμα: Όσα πρέπει να ξέρεις πριν το «κοντύνεις»

Μια από τις πιο δημοφιλείς μετατροπές που κάνουν οι μοτοσυκλετιστές είναι η αλλαγή των γραναζιών κίνησης με άλλα που έχουν περισσότερα ή λιγότερα δόντια σε σχέση με τα εργοστασιακά. Η συγκεκριμένη μετατροπή αλλάζει τη σχέση της τελικής μετάδοσης και ο στόχος είναι να βελτιωθεί η επιτάχυνση, αφού αλλάζοντας το μέγεθος του εμπρός και του πίσω γραναζιού, μεταβάλλονται τα χαρακτηριστικά απόδοσης της μοτοσυκλέτας.

Η σχέση τελικής μετάδοσης μας δείχνει πόσες φορές πρέπει να περιστραφεί το εμπρός γρανάζι προκειμένου το πίσω να κάνει μια πλήρη περιστροφή. Αν δηλαδή υποθέσουμε ότι το εμπρός γρανάζι έχει 5 δόντια και το πίσω 10, θα χρειαστούν δυο περιστροφές του εμπρός τροχού για να γίνει μια περιστροφή του πίσω. Η σχέση (λόγος) τελικής μετάδοσης σε αυτή την περίπτωση είναι 2:1. Αντίστοιχα, αν διατηρήσουμε το εμπρός γρανάζι, αλλά μεγαλώσουμε το πίσω στα 15 δόντια, θα πρέπει το εμπρός να κάνει 3 περιστροφές προκειμένου το πίσω να κάνει μια. Σε αυτή την περίπτωση η σχέση μετάδοσης είναι 3:1.

Για να μιλήσουμε με πραγματικά νούμερα, μια μοτοσυκλέτα μπορεί να έχει εμπρός γρανάζι με 16 δόντια και πίσω με 48 δόντια. Και σε αυτή την περίπτωση η σχέση είναι 3:1 δηλαδή χρειάζονται 3 περιστροφές του εμπρός για να έχουμε μια περιστροφή του πίσω. Η σχέση αυτή συνήθως εμφανίζεται σαν δεκαδικό νούμερο, δηλαδή το 3:1 γράφεται ως 0.33 (16/48=0,33).



Το εργοστασιακό γρανάζωμα μπορεί να είναι «μακρύ» με στόχο τις χαμηλές στροφές περιστοφής του κινητήρα και άρα τα μικρά επίπεδα θορύβου κατανάλωσης. Ο αναβάτης μπορεί να κρατήσει περισσότερο την ίδια σχέση καθώς αυτή δεν «γεμίζει» γρήγορα. Προκειμένου όμως να πετύχουν καλύτερες επιταχύνσεις, πολλοί αναβάτες κάνουν πιο «κοντή» την τελική μετάδοση, δηλαδή αυξάνουν τη διαφορά στον αριθμών των δοντιών μεταξύ του εμπρός και του πίσω γραναζιού. Ας παραμείνουμε στο παράδειγμα με τα γρανάζια 16/48. Μια τυπική μετατροπή θα ήταν το εμπρός γρανάζι να «χάσει» ένα δόντι και το πίσω να «μεγαλώσει» κατά 2, δηλαδή να φτάσουμε στο 15/50. Η σχέση σε αυτή την περίπτωση είναι 3.33:1, οπότε το εμπρός γρανάζι πρέπει να περιστραφεί 3.33 φορές προκειμένου να έχουμε μια πλήρη περιστροφή του πίσω. Σαν  δεκαδικό νούμερο, η σχέση είναι 15/50=0.3, οπότε από το 0.33 που είχαμε αρχικά η τελική σχέση μετάδοσης είναι τώρα στο 0.3, δηλαδή έχει «κοντύνει».  



Ας δούμε όμως πώς μεταφράζονται όλα αυτά στην πράξη. Προκειμένου να κάνεις τον πίσω τροχό να γυρίζει γρηγορότερα, πρέπει να αυξήσεις την ισχύ που αποδίδει ο κινητήρας ή να αλλάζεις την ποσότητα της ροπής στρέψης που εφαρμόζεται σε αυτόν. Στην περίπτωση της μοτοσυκλέτας, όπως γνωρίζουμε, η ροπή εφαρμόζεται μέσω των γραναζιών και της αλυσίδας. Μεγαλύτερη ροπή σημαίνει ότι ο πίσω τροχός θα περιστρέφεται πιο εύκολα και με μεγαλύτερη ταχύτητα. Αυξάνοντας τη διαφορά του αριθμού των δοντιών μεταξύ των δυο γραναζιών, μεγαλώνει και η ροπή που μεταφέρεται στον πίσω τροχό, οπότε αυτός γυρίζει με μεγαλύτερη ευκολία και επιταχύνει πιο γρήγορα.



Βέβαια μια πιο «κοντή» τελική μετάδοση έχει και αρνητικές επιπτώσεις και αυτό μεταφράζεται σε μικρότερη τελική ταχύτητα, ενώ η μοτοσυκλέτα θα κινείται πιο αργά σε σχέση με πριν σε όλο το φάσμα λειτουργίας του κινητήρα και με οποιαδήποτε σχέση στο κιβώτιο ταχυτήτων. Επίσης, είναι πολύ πιθανό να χρειαστείς και διαφορετική αλυσίδα κάτι που θα ανεβάσει το κόστος της μετατροπής. Τέλος, η αλλαγή της τελικής σχέσης μετάδοσης μπορεί να επηρεάσει την ένδειξη του κοντέρ, καθώς αυτό θα έχει ρυθμιστεί με βάση τα εργοστασιακά γρανάζια.