Τι κάνει ο εκκεντροφόρος άξονας

- Ο εκκεντροφόρος άξονας ελέγχει την κίνηση των βαλβίδων εισαγωγής και εξαγωγής στον κινητήρα
- Το κάθε έκκεντρο ελέγχει το άνοιγμα, το βύθισμα και τον χρόνο που παραμένει ανοικτή μια βαλβίδα.
- Ο ίδιος παίρνει την κίνησή του από τον στροφαλοφόρο άξονα μέσω καδένας ή άξονα.
- Μπορεί να ρυθμιστεί για τις ανάγκες του κινητήρα ή και να αλλάζει ανά τις στροφές (μεταβλητός χρονισμός βαλβίδων).

Ο εκκεντροφόρος άξονας ελέγχει την κίνηση των βαλβίδων εισαγωγής και εξαγωγής στον κινητήρα

Πρόκειται για ένα από τα βασικότερα εξαρτήματα για τη λειτουργία του κινητήρα, όμως σπάνια του δίνουμε σημασία και πολλοί δεν γνωρίζουν τι είναι. Ο λόγος για τον εκκεντροφόρο άξονα (ή τους εκκεντροφόρους άξονες), που βρίσκονται στις κυλινδροκεφαλές. Ας αρχίσουμε από τα βασικά. η εισαγωγή καυσίμου και η εξαγωγή των καυσαερίων από τον κύλινδρο γίνονται μέσω των βαλβίδων εισαγωγής και εξαγωγής αντίστοιχα. Την κίνηση αυτών των βαλβίδων αναλαμβάνει ο εκκεντροφόρος άξονας, ο οποίος έχει πάνω έκκεντρα (όπως λέει και το όνομά του) τα οποία κατά την περιστροφή πατάνε πάνω στις βαλβίδες και τις ανοίγουν. Όταν το έκκεντρο σταματήσει να ασκεί πίεση πάνω τους αυτές επιστρέφουν στην αρχική τους θέση (κλείνουν) με την βοήθεια ενός ελατηρίου. 

Το κάθε έκκεντρο ελέγχει το άνοιγμα, το βύθισμα και τον χρόνο που παραμένει ανοικτή μια βαλβίδα

Δεν είναι όμως μόνο το άνοιγμα που καθορίζει το έκκεντρο. Ανάλογα με το πως έχει ρυθμιστεί ο άξονας και ανάλογα το μέγεθος των εκκέντρων μπορεί να αλλάξουν και άλλες παράμετροι. Ένα από τα πιο βασικά είναι το βύθισμα, ή αλλιώς το πόσο βαθιά θα μπει η βαλβίδα μέσα στον θάλαμο καύσης. Μεγαλύτερο βύθισμα σημαίνει ότι περισσότερο καύσιμο μπορεί να μπει μέσα στον θάλαμο καύσης στον ίδιο χρόνο, κάτι που αυξάνει τον λόγο συμπίεσης, προσφέροντας περισσότερη δύναμη και μεγαλύτερη οικονομία καυσίμου. Αντίστοιχα, μπορεί κάποιος να αλλάξει τον χρόνο στον οποίο παραμένουν ανοικτές οι βαλβίδες, με αντίστοιχα αποτελέσματα. 

Ο ίδιος παίρνει την κίνησή του από τον στροφαλοφόρο άξονα

Πώς όμως κινείται ο ίδιος ο εκκεντροφόρος άξονας; Παίρνει την κίνησή του από τον στροφαλοφόρο άξονα, ο οποίος μετατρέπει την παλινδρομική κίνηση των πιστονιών σε περιστροφική και την μεταφέρει στα υπόλοιπα μέρη του κινητήρα, μεταξύ αυτών και ο εκκεντροφόρος. Σε γενικές γραμμές χρειάζονται δύο πλήρεις περιστροφές του στροφαλοφόρου για να επιτευχθεί μια πλήρης περιστροφή του εκκεντροφόρου, κάτι που σημαίνει ότι αν ο κινητήρας δουλεύει στις 10.000 σ.α.λ., τότε ο εκκεντροφόρος γυρίζει στις 5.000 σ.α.λ.Η κίνηση μεταφέρεται από τον έναν άξονα στον άλλον μέσω καδένας ή ιμάντα. Το πλεονέκτημα της καδένας έγκειται στην αντοχή της, η οποία αν είσαι προσεκτικός με τα λάδια δεν θα σε αφήσει για πολλά πολλά χιλιόμετρα, ενώ όταν φτάσει η ώρα της θα σε προειδοποιήσει καθώς θα αρχίσει να κάνει θόρυβο (σε αντίθεση με τον ιμάντα που μπορεί να κοπεί "ξαφνικά"). Από την άλλη ο ιμάντας έχει λιγότερες τριβές και κραδασμούς, ενώ μειώνει και το κόστος κατασκευής. 

Μπορεί να ρυθμιστεί για τις ανάγκες του κινητήρα ή και να αλλάζει ανά τις στροφές (μεταβλητός χρονισμός βαλβίδων)

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ένας εκκεντροφόρος ελέγχει πολλά πράγματα που αφορούν τον χρονισμό των βαλβίδων και μπορεί να ρυθμιστεί για να ανοίγει τις βαλβίδες νωρίτερα ή αργότερα - ανάλογα με τις ανάγκες του οχήματος. Υπάρχουν βεβαίως και οι after market επιλογές, με εκκεντροφόρους που έχουν διαφορετικά έκκεντρα και μπορούν να αυξήσουν την ιπποδύναμη ή την ροπή. Κάτι ακόμα που τα τελευταία χρόνια συναντάμε όλο και πιο συχνά είναι ο μεταβλητός χρονισμός βαλβίδων. Εκεί ο εκκεντροφόρος αλλάζει το φαινόμενο Overlapping (ο διάστημα που και οι δύο βαλβίδες (εισαγωγής και εξαγωγής) μένουν ανοικτές ταυτόχρονα), ανάλογα με τις στροφές του κινητήρα. Έτσι στις χαμηλές στροφές έχεις μικρότερα διαστήματα ανοίγματος κα μικρότερο βύθισμα, ενώ όταν ανεβαίνουν οι στροφές οι χρόνοι ανοίγματος και το βύθισμα μεγαλώνουν, ώστε να προσφέρουν περισσότερο μείγμα στον κινητήρα.