Αν η καρδιά του λιπαντικού κυκλώματος είναι η αντλία λαδιού, τότε το φίλτρο είναι τα νεφρά και το συκώτι αυτού του συστήματος! Αυτό το χαμηλού κόστους τμήμα του συστήματος λίπανσης παίζει ζωτικό ρόλο στην προστασία του κινητήρα. Κάθε κινούμενο μέρος μέσα στον κινητήρα απαιτεί καθαρό λάδι για την λίπανση, και την ψύξη του. Το φίλτρο λαδιού καθαρίζει το λάδι, κατακρατώντας επικίνδυνα σωματίδια πριν εισχωρήσουν στον κινητήρα προκαλώντας πρόωρη φθορά ή και ακόμα καταστροφή του / κόλλημα.
Όταν ο κινητήρας είναι σε λειτουργία, λάδι εισέρχεται στην αντλία λαδιού μέσα από μια οπή η οποία στο ανοικτό άκρο της έχει σήτα. Η οπή αυτή βρίσκεται στο κάρτερ. Το λάδι εξέρχεται με πίεση και οδηγείται στο φίλτρο λαδιού. Από εκεί, το λάδι από την κεντρική παροχή, μεταφέρεται στην κεφαλή του κινητήρα λιπαίνοντας έτσι και τις βαλβίδες και τους εκκεντροφόρους. Κατόπιν, το λάδι αυτό λιπαίνει και ψύχει τα τοιχώματα του πιστονιού, τα έμβολα (πολλές φορές το λάδι ψεκάζεται στο κάτω μέρος τους), τις μπιέλες, αλλά και τα ρουλεμάν του στροφαλοφόρου άξονα και μετά λόγω βαρύτητας επιστρέφει στο κάρτερ. Σε κάθε κύκλο καύσης, το φίλτρο καθαρίζει τον κινητήρα από επικαθίσεις και υπολείμματα, σκόνη, ξύσματα, κλπ., και τον θωρακίζει ενάντια σε σοβαρές και πρόωρες ζημιές.